Lees hier het hele evaluatieverslag
Uit de enquête onder 240 deelnemers van de campagne 1001ha Groenbemestermengsels blijkt dat zij gemiddeld 1/3 kunstmest en 1/5 dierlijke mest besparen door het gebruik van een groenbemestermengsel met vlinderbloemigen. Dat is gunstig voor de portemonnee van de boer, maar vooral goed nieuws voor klimaat, bodem en biodiversiteit. Twintig procent van de boeren maakte voor het eerst gebruik van een mengsel en 80% wil dit in de toekomst vaker doen. Door extra voorlichting kunnen de akkerbouwers nog een grote slag in het verminderen van de mesttoegift maken en zo verder verduurzamen.
De crowdfundingscampagne van ZLTO en Urgenda geeft boeren ongeveer 40% korting op duurdere zaaimengsels om deze eens uit te proberen, en zelf de positieve resultaten te ervaren. In juni gaat de crowdfundingscampagne weer van start met bijdragen van de provincies Limburg, Groningen, Flevoland, Zeeland, Noord Brabant en gemeenten Hollands Kroon en Zevenaar.
1001ha groenbemestermengsels
Groenbemesters of vanggewassen zijn gewassen die de boer inzaait na de oogst om de bodem over de winter bedekt en de bodem actief te houden. Groenbemestermengsels dragen – meer dan enkelvoudige groenbemesters – bij aan organische stofopbouw, biodiversiteit, vastleggen van nutriënten in de winter, de bodem beschermen bij grote hoeveelheden neerslag en bijdragen aan een gezond en divers bodemleven. Mengsels met vlinderbloemigen zijn iets duurder in aanschaf en nog redelijk onbekend bij akkerbouwers, maar leggen stikstof uit de lucht vast waardoor kunstmest en CO2 kunnen worden bespaard. Tijdens de pilot in 2022 zaaiden 40 Zeeuwse akkerbouwers 200 hectare in. In 2024 schaalde de campagne landelijk op: 200 akkerbouwers zaaiden 1000 hectare in.
Positieve resultaten en kans op verbetering
ZLTO, de twee zaadleveranciers Neutkens en DSV Zaden en Urgenda zijn erg enthousiast over de resultaten, die nog positiever zijn dan de pilot in 2022 toen de akkerbouwers aangaven 21% kunstmest en 24% dierlijke mest te besparen. Wico Dieleman, projectleider biodiversiteit bij ZLTO: ‘Zo dragen de mengsels met vlinderbloemigen bij aan verlagen van de impact van de landbouw op klimaat en natuur. Ook de boeren zijn enthousiast’. Maar liefst 125 akkerbouwers vulden de enquête in, zij waarderen de campagne met een 8,8 gemiddeld en de mengsels met een 7,2.
De organisatie ziet ook mogelijkheden om de akkerbouwers met gerichte voorlichting nog verdere stappen te laten zetten. Jos Dekkers van DSV Zaden: “Gemiddeld 65 kg N/ha bemesting lijkt royaal voor een groenbemester met vlinderbloemigen. Vaak volstaat 40 kg N/ha en halen de vlinderbloemigen stikstof uit de lucht. Hier kunnen we in de communicatie aandacht aan besteden.”
Uit de enquête blijkt ook dat er onder de deelnemers vraag is naar winterharde mengsels. Die zorgen voor meer activiteit van het bodemleven in het voorjaar en ook voor beschutting en voedsel voor insecten en vogels. De keuze voor het mengsel hangt ook sterk af van de teelt die erop volgt. Urgenda en ZLTO overwegen om voor de komende campagne nieuwe mengsels toe te voegen.
1001ha: hulp voor boeren door crowdfunding
1001ha begon in 2020 voor de melkveesector. Melkveehouders kunnen 150 euro korting krijgen op kruidenrijke grasmengsels. De campagne sloeg aan en bereikte al 5.000 verkochte hectare dankzij bijdragen van donateurs, Rijk, provincies en gemeenten. Iedere hectare kruidenrijk scheelt 500 kg kunstmest en 1000 kg CO. 74% van de melkveehouders is na het eerste experiment ‘om’.
De actie is in 2022 uitgebreid naar akkerbouwers: Provincies Zeeland, Limburg, Flevoland en Groningen betaalden mee, én de donateurs van Urgenda hebben een flinke duit in de crowdfundingspot gedaan. In juni start een nieuw seizoen met de provincies Limburg, Groningen, Flevoland, Zeeland, Noord-Brabant en gemeenten Hollands Kroon en Zevenaar.
