Groenbemesters hebben voordelen voor zowel de natuur als de productiviteit van het akkergewas. Ze houden de nutriënten die in de bodem zitten vast tussen hoofdteelten in. Met als gevolg: meer nutriënten beschikbaar voor het vervolggewas, én een actiever bodemleven.
Elke plantensoort en -ras heeft zijn eigen werking. Bijvoorbeeld: vlinderbloemigen (zoals klaver of wikke) zorgen voor extra stikstof in de bodem, dankzij bacteriën op hun wortels. Andere planten maken de grond losser of houden onkruid tegen. Door verschillende soorten te mengen, krijg je meer voordelen én blijft het vanggewas sterker en stabieler.
Ook de bodemstructuur verbetert dankzij de diverse beworteling van het groenbemestermengsel. Zo krijg je een luchtige bodem, die weerbaarder is tegen extreme weersomstandigheden zoals droogte of juist hevige regenval en die water beter vasthoudt.
Dankzij de vlinderbloemigen in de mengsels kan je perceel met minder bemesting toe (kijk op de pagina Info voor boeren voor een tabel met berekeningen voor N-besparing) en bouwt de bodem veel humus op.
Op deze pagina hebben we de belangrijkste bevindingen uit wetenschappelijke onderzoeken naar (biodiverse) groenbemesters samengevat per thema.
Mengsels van planten hebben een hogere opbrengst vergeleken eensoortige groenbemesters. De verschillende soorten in de mengsels hebben allemaal een ander wortelstelsel. De één wortelt diep met een penwortel, de ander heeft juist een breed vertakkend wortelstelsel. Met deze diversiteit aan wortelstelsels kunnen nutriënten die in de bodem zitten, beter worden vastgehouden. Hoe diverser het mengsel, hoe
diverser de nutriënten. Ook wordt water beter vastgehouden.
Nederlands onderzoek van de Wageningen Universiteit & Research (WUR) liet zien dat de stikstofproductie bij de mengsels 9% hoger was dan bij de monocultuur groenbemester. De biomassa van de groenbemester was net zo groot bij mengsels als bij de best geslaagde monocultuur gewassen. Maar de kans dat een mengsel aanslaat is wel groter, door de risicospreiding. Mochten bepaalde soorten het door weersomstandigheden niet overleven, dan heb je nog steeds een (deels) bedekte akker.
Een driejarig onderzoek in Amerika liet zien dat het anorganisch stikstofgehalte hoger was bij groenbemestermengsels dan op het controleperceel met een monocultuur groenbemester. De opbrengst van het vervolggewas (soja) was ook significant hoger dan die op de controlepercelen. Bovendien bleek de bodem meer water te bevatten dan in de controlepercelen.
De uitspoeling van stikstof en andere voedingsstoffen is in mengsels vaak lager. Daarmee kunnen groenbemestermengsels ook een voordeel opleveren voor de bodem- en waterkwaliteit op en rondom akkers. Het Duitse 10-jarige onderzoeksproject CATCHY toonde aan dat een perceel met groenbemesters 80 tot 90 % minder nitraatuitspoeling heeft vergeleken met braak.
Een hogere biodiversiteit van planten is belangrijk voor bodemfuncties zoals wortelgroei, opslag van organische stof, en microbiële stofwisseling. Mengsels zijn aangetoond goed voor de bodemvruchtbaarheid, omdat zij beter nutriënten vasthouden dan een enkel gewas (zie ook kopje ”Nutriënten en opbrengst”). Bovendien zorgt plantendiversiteit voor meer organische stof in de bodem en dus een hoger koolstofgehalte.
In het onderzoek CATCHY zag men na 9 jaar met vanggewassen 10-15% meer humus in de bovenste 10 cm van de bodem. Dit kwam niet alleen door de vanggewassen — ook minder ploegen en een goede rotatie hielpen mee. Toch klopt het beeld met andere onderzoeken. Vooral vlinderbloemigen of mengsels met vlinderbloemigen bouwen veel humus op.
De diversiteit aan wortelstelsels zorgt er ook voor dat de bodem beter water vasthoudt. De wortels zorgen voor meer lucht en structuur in de grond, met grotere aggregaten (klontjes in de bodem), waardoor water gemakkelijker infiltreert.
Een biodivers groenbemestermengsel produceert meer biomassa per oppervlakte. Liesje Mommer van WUR: ”Ondergronds zien we hetzelfde bij meer soorten. De aggregaten (klontjes in de bodem) worden groter. Daardoor is de infiltratiecapaciteit van water groter, is er meer koolstof in de bodem, waardoor er meer bacteriën en schimmels kunnen leven.”
Mengsels van groenbemesters verhogen de gewasdiversiteit op een perceel. In het algemeen kan hogere gewasdiversiteit bijdragen aan het verhogen van de biodiversiteit; deze relatie wordt vooral sterk gevonden voor bodemfauna. Bovengronds zorgen groenbemesters bovendien voor voeding en schuilplaatsmogelijkheden.
Groenbemestermengsels zorgen voor een grotere biomassa, en daarmee voor een betere bodembedekking die weer leidt tot een betere onkruidonderdrukking. In een Amerikaans onderzoek werd de onderdrukking van onkruid vergeleken. Wat bleek: de velden met een groenbemestermengsel hadden een grotere mate van onkruidonderdrukking dan monoculturen van Brassicae en vlinderbloemigen. Ander onderzoek met groenbemestermengsels van grassen en vlinderbloemigen bevestigt dit: de mengsels hadden meer biomassa, een betere onkruidonderdrukking, en tegelijkertijd méér stikstofvastlegging dan een monocultuur.
Echter is er wel het risico bij winterharde gewassen dat deze in het voorjaar terugkomen als onkruid tussen het vervolggewas. Een zorgvuldige selectie van soorten is dus belangrijk.
Een actief en divers bodemvoedselweb leidt tot lagere ziektedruk. Het kan bijdragen aan minder plagen en meer natuurlijke vijanden. Onderzoek van de WUR liet al zien dat de bodemweerbaarheid tegen wortellesieaaltjes hoger is bij gebruik van de groenbemesters bladrammenas en Japanse haver.
Slide uit presentatie dr. Gerard Korthals (WUR)
Heb je bepaalde pathogenen in je bodem zitten, dan is het wel belangrijk om goed na te denken over de soorten in je mengsel. De zaadleveranciers kunnen hier goed advies over geven.
Lees voor meer informatie ook de volgende publicaties en artikelen over groenbemestermengsels:
Meld je aan voor de nieuwsbrief en we houden je op de hoogte.
© 1001ha.nl